Ποιος είπε ότι η ψυχή, ο νους είναι αλώβητα από ασθένειες? Δεν είμαστε γιατροί αλλά κάποιοι από εμάς μπορεί και να βίωσαν μια περίοδο στη ζωή τους που μια ψυχική νόσος τους επισκέφθηκε. Η σωστή καθοδήγηση και η αμέριστη συμπαράσταση της οικογένειας κάνουν το πρόβλημα να μπαίνει στη σωστή βάση και αργά αλλά σταθερά να ξανακερδίζεις το στοίχημα της ζωής.
Η ψυχολογία αποτελεί μια ακαδημαϊκή και ταυτόχρονα εφαρμοσμένη επιστήμη η οποία ασχολείται με τη μελέτη της συμπεριφοράς του ανθρώπου, αλλά και με τις λειτουργίες του οργανισμού που σχετίζονται με τη συμπεριφορά. Προσπαθεί, δηλαδή, να διερευνήσει και να κατανοήσει τη σκέψη, το συναίσθημα και τη συμπεριφορά του ατόμου, καθώς και τις μεταξύ τους σχέσεις και αλληλεπιδράσεις.
Η Ψυχιατρική είναι μια ειδικότητα της ιατρικής επιστήμης η οποία αφορά στη μελέτη, την πρόληψη και τη θεραπεία των ψυχικών διαταραχών. Η Ψυχιατρική ορίζει, μελετά και ερευνά την φυσιολογική λειτουργία του ανθρώπινου νου, ενώ επιπλέον αντιμετωπίζει θεραπευτικά και όλες εκείνες τις διαταραχές της διανοητικής κατάστασης του ανθρώπινου μυαλού (δηλαδή, διαταραχές που συχνά καταλήγουν σε ψυχικές ασθένειες). Στην Ψυχιατρική συνήθως χρησιμοποιείται το βιολογικό μοντέλο διάγνωσης και αντιμετώπισης της εκάστοτε ψυχικής νόσου (τα συμπτώματα θεωρείται ότι οφείλονται σε σωματικές δυσλειτουργίες).Ο Ψυχίατρος, επειδή ακριβώς είναι Ιατρός, είναι ο μόνος που μπορεί να χορηγήσει φαρμακευτική αγωγή για την αντιμετώπιση της ψυχικής ασθένειας, σε αντίθεση με τον Ψυχολόγο και τον Ψυχοθεραπευτή. Ωστόσο, ένας Ψυχίατρος μπορεί να έχει εκπαιδευτεί και σε κάποιο είδος Ψυχοθεραπείας, προσφέροντας αντίστοιχες υπηρεσίες με έναν Ψυχολόγο – Ψυχοθεραπευτή.
Ο Ψυχαναλυτής μπορεί να είναι Ψυχολόγος ή Ψυχίατρος ή και να προέρχεται και από άλλους επιστημονικούς κλάδους (π.χ. φιλοσοφία, κοινωνιολογία κλπ).
Επομένως, ένας Ψυχολόγος ή Ψυχίατρος μπορεί να είναι ταυτόχρονα και Ψυχαναλυτής, αλλά δεν ισχύει απαραίτητα και το αντίστροφο.
Ένας χρόνος συμβίωσης με τον covid. Πανδημία που τάραξε παγκοσμίως την επιστημονική κοινότητα και έγινε αφετηρία ενός αγώνα δρόμου με πολλά εμπόδια. Ο ιός μας συστήθηκε με ένα βίαιο τρόπο, σκόρπιζε γύρω του αρρώστους και θάνατο. Ακόμα και τα πιο ισχυρά συστήματα υγείας γονάτισαν στην επέλαση του ιού. Ακόμα κυκλοφορεί ανάμεσα μας με μεταλλάξεις που έχουν θορυβήσει την Ιατρική Κοινότητα. Συνέπεια των παραπάνω η διατάραξη της ψυχικής ισορροπίας όλων μας. Ένας όρος παρεξηγημένος που αποτελούσε και συνεχίζει να αποτελεί ταμπού με ολέθρια αποτελέσματα. Έχουν δημιουργηθεί δε το τελευταίο διάστημα πολλές γραμμές υποστήριξης ψυχολογικά των πολιτών που λειτουργούν ως ψυχαναλυτές. Θα τονίσω ότι ή τηλεφωνική υποστήριξη ,και μάλιστα από διαφορετικά άτομα κάθε φορά για το ίδιο πρόσωπο μάλλον προβλήματα δημιουργεί παρά επιλύει. Ιδιαίτερα για τους νέους που η καθημερινότητα τους άλλαξε εντελώς και μαζί με την όποια επιβάρυνση επέφερε η πανδημία ,στα συναισθήματα, στην συμπεριφορά τους και στο τρόπο που αναλύουν την καθημερινότητα τους, καλό είναι πριν ζητήσουν την την τηλεφωνική υποστήριξη να κάνουν πρώτα κάποιου είδους έρευνα .Θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ,να μάθουμε να ακούμε και να ζητούμε την βοήθεια του ειδικού ,που θα μας καθοδηγήσει εάν πρέπει να αρκεστούμε σε συνεδρίες ψυχανάλυσης ή θα πρέπει να ακολουθήσουμε την φαρμακευτική θεραπεία ή και τα δύο μαζί. Μια ψυχική διαταραχή είναι πολυεπίπεδη και χρήζει ιδιαίτερης προσοχής.Θα αναδείξουμε την εξέλιξη μέσα στο χρόνο της Ψυχιατρικής Επιστήμης και ίσως συμβάλουμε στην αναθεώρηση κάποιων ταμπού που υπάρχουν γύρω από αυτή.
1.Η ιστορία της Ψυχιατρικής είναι παλαιά όσο και η ιστορία του ανθρώπινου γένους.
Οι ρίζες της Ψυχιατρικής στη χώρα μας ανάγονται στην ελληνική προκλασική εποχή.
Τα ψυχικά νοσήματα αποδίδονται σε επιδράσεις υπερφυσικών & υπερκόσμιων δυνάμεων ή θεωρούνται θεϊκή τιμωρία για τα ανθρώπινα παραπτώματα
Οι ψυχικά πάσχοντες ονομάζονται θεόληπτοι, ενεργούμενοι ή ένθεοι
Η αφετηρία και η κοιτίδα της τέχνης “του θεραπεύειν” χάνεται στο σκοτάδι των μυθικών χρόνων και παραδόσεων περί θείας προέλευσης της νόσου.
Η θεραπευτική των νόσων είχε ανατεθεί στο Ιερατείο (2500 π.Χ.) Ινδοί ιατροί θεράπευαν τους ασθενείς ως ανθρώπινες υπάρξεις παρά το γεγονός ότι η πίστη των Ινδών στη μετενσάρκωση επιδρούσε στην κοσμοθεωρία του ινδικού λαού. Η καλοσύνη και η σοφία είχαν έδρα τον εγκέφαλο. Το πάθος στην καρδιά. Η άγνοια και η κτηνωδία εντός της κοιλίας.
Ιπποκράτης (460-377 π.Χ) .Διαχώρισε τα ψυχικά νοσήματα από την επίδραση του μυστικισμού και των
δεισιδαιμονιών. Περιέγραψε κλινικά σύνδρομα όπως τη μανία, τη μελαγχολία, τις λοχειακές ψυχώσεις και τα τοξικά παραληρήματα. Πολέμησε την τότε επικρατούσα αντίληψη περί“ιερής νόσου”, θεώρησε δηλαδή ότι αυτήοφείλεται σε φυσικά αίτια όπως και τα άλλα νοσήματα και ότι μπορεί να θεραπευθεί«άνευ καθαρμών και μαγείας»
Αρεταίος 2ος μ.Χ Έδινε μεγάλη σημασία στην Ανατομική. Περιέγραψε άριστα την επιληψία & τη μελαγχολία.
Την θεωρούσε ως «θλίψη της ψυχής με συγκέντρωση της σκέψης σε μία έμμονη ιδέα χωρίς πυρετό» Θεωρούσε δε τη μανία “καθολική διαταραχή τηςνοημοσύνης”
Γαληνός (130-200 μ.Χ) Καθιέρωσε την αντίληψη ύπαρξης τριπλού πνεύματος του ζωικού (την καρδιά) , του φυσικού (στο ήπαρ) και του ψυχικού (στον εγκέφαλο), « εν τη λογισκη ψυχή»). Ανθρωπιστική αντιμετώπιση των ψυχικά πασχόντωνης Ψυχιατρικής
Στο μεσαίωνα πίστευαν ότι οι πνευματικά ασθενείς κατέχονταν από κακά πνεύματα που έπρεπε να καταστραφούν.
Οι εξορκιστές, μια ιδιαίτερη τάξη από ιερείς και ιατρούς,είχαν σαν αποστολή την απελευθέρωση των ασθενών από τον δαίμονα. Οι ψυχικά ασθενείς κλείνονταν στις φυλακές και καίγονταν σαν μάγοι.
Στο Βυζάντιο, η αντίστοιχη περίοδος υπήρξε λιγότερο
σκοτεινή. Η ελληνιστική παράδοση κράτησε για περισσότερο διάστημα την «τρέλα» στα αντικείμενα της ιατρικής πριν
αυτή παραδοθεί στη δαιμονολογία. Τον 11ο αιώνα, με το έργο του φιλοσόφου Μιχαήλ Ψελλού (1018-1078), γίνεται αποδεκτό ότι οι δαίμονες παρενοχλούν τη λειτουργία της ψυχής. Έτσι από τον 11ο αιώνα η δαιμονολογία σκεπάζει όλο το Χριστιανικό κόσμο .
17ος αιώνας.Τώρα, με τους ψυχικά ασθενείς δεν ασχολούνται, οι ιερείς, αλλά οι φιλόσοφοι, που δίχως καμία πειραματική γνώση δημιουργούσαν θεωρίες. Στροφή στις Φυσικές Επιστήμες. Προσήλωση στην άποψη της ανατομικής υφής
των ψυχικών νοσημάτων. Η Φυσιολογία και η Ανατομία σημειώνουν
σημαντική πρόοδο. Οι ψυχικά πάσχοντες «νοσηλεύονται» εγκαταλελειμμένοι ή αλυσοδεμένοι στα διάφορα «νοσοκομεία»
Φθάνουμε στο 1793 όπου «Η τρέλα είναι νόσος και ο ασθενής που πάσχει από αυτήν, παραμένει παρά την απώλεια της λογικής του ανθρώπινο ον. Η κατάσταση του είναι άξια προσοχής και φροντίδας που οφείλουμε σε κάθε άνθρωπο που υποφέρει». Μετά το 1945 η διατήρηση και η ανάκτηση της ψυχικής υγείας άρχισε να θεωρείται από τις κυβερνήσεις εθνικό καθήκον.
Θεμελιώδεις αλλαγές έλαβαν χώρα και διαμόρφωσαν την Ψυχιατρική όπως είναι σήμερα. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’60 η Ψυχανάλυση έγινε το κυρίαρχο ιδεολογικό ρεύμα στην Αμερικανική Ψυχιατρική.
Ορισμένες ανακαλύψεις, όπως τα ευρήματα το 1897 και 1913 που επιβεβαίωναν ότι η σύφιλη προκαλεί ψύχωση με καθυστερημένη έναρξη, ενίσχυσε τις απόψεις ότι η αιτιολογία των ψυχικών διαταραχών εδράζεται στον εγκέφαλο. Έτσι, σταδιακά αναπτύχθηκαν διάφορες απάνθρωπες θεραπείες όπως τα ηλεκτροσόκ στον εγκέφαλο των «ασθενών».
Ο Ζίγκμουντ Φρόυντ ξεκίνησε με μια διαταραχή που δεν άφηνε κανένα σημάδι στον εγκέφαλο, ωστόσο επηρέαζε το νου και το σώμα: την υστερία. Τα συμπτώματα της περιλάμβαναν έντονες αλλαγές διάθεσης, κατατονία, τρόμο και σπασμούς.
Ο Φρόυντ υποστήριξε πως τραυματικές μνήμες έχουν αποκλειστεί στο ασυνείδητο και μέσω ενός είδους συνέντευξης και της ερμηνείας των ονείρων των ασθενών μπορούσε να τις επαναφέρει στη συνείδηση.
Σύμφωνα με τον ίδιο όλες οι νευρικές διαταραχές ανάγονταν σε καταπιεσμένες σεξουαλικές ενορμήσεις και φαντασιώσεις, που αφορούσαν κατά κύριο λόγο την πρώιμη παιδική ηλικία.
Ο Φρόυντ αναγνώριζε πως η θεώρηση του βασιζόταν στην παρατήρηση περιπτώσεων και δεν είχε επιστημονικό υπόβαθρο, ωστόσο τη στήριξε, καταγγέλλοντας την αναποτελεσματικότητα των μέχρι τότε μεθόδων. Οι περιορισμοί ωστόσο της θεωρίας του δεν άργησαν να κάνουν την εμφάνιση τους. Για παράδειγμα, τα σχετικά με την υστερία συμπτώματα που εμφάνισαν οι στρατιώτες μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν αδύνατο να οφείλονται σε καταπιεσμένες σεξουαλικές επιθυμίες.
Ο ‘Αγγλος γιατρός Τσαρλς Μάγιερς επιχείρησε να δώσει μια εξήγηση στο φαινόμενο αυτό που ονόμασε «σοκ από οβίδες», λέγοντας ότι λόγω των βομβαρδισμών προκαλούνταν βλάβες στο νευρικό σύστημα. Αυτό όμως και πάλι δεν εξηγούσε τις ανάλογες διαταραχές όσων δεν είχαν βρεθεί στα χαρακώματα και δεν είχαν ζήσει βομβιστικές επιθέσεις. Πρόκειται, γι’ αυτό που σήμερα ονομάζεται |»διαταραχή μετατραυματικού στρες».
Το 1910 ο Ελβετός γιατρός ‘Αντολφ Μέγιερ, πρώτος διευθυντής της ψυχιατρικής κλινικής του αμερικανικού Νοσοκομείου Τζονς Χόπκινς, υποστήριξε μια νέα προσέγγιση που ονόμασε «ψυχοβιολογία», ενώ παράλληλα στην Ευρώπη το 1911 ο Έουγκεν Μπλόϊλερ, στον οποίο αποδίδεται η εφεύρεση του όρου «σχιζοφρένεια», αποχώρησε από την Διεθνή Ψυχαναλυτική Εταιρεία, καταγγέλλοντας ότι στον ψυχαναλυτικό χώρο υπάρχει μία μοναδική αλήθεια, σαν τη θρησκεία ή την πολιτική ιδεολογία, στην οποία δεν γίνεται να χωρέσουν διαφωνίες.
Σταδιακά το σχίσμα μεταξύ βιολογικής και ψυχαναλυτικής προσέγγισης διευρυνόταν όλο και περισσότερο. Παράλληλα, ο -αργότερα νομπελίστας- Έγκας Μονίζ χρησιμοποιούσε την περιβόητη μέθοδο της λοβοτομής, την οποία διέδωσε ευρύτερα ο Αμερικανός Ουόλτερ Φρίμαν.
Από την άλλη, μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι νεο-Φροϋδικοί διεύρυναν τις διδαχές περί σεξουαλικότητας του Φρόιντ, δίνοντας έμφαση στη στάση της μητέρας κατά την πρώιμη παιδική ηλικία. Η μητέρα κατηγορήθηκε εκείνη την εποχή για οποιαδήποτε προβληματική συμπεριφορά στην ενήλικη ζωή.
Το φεμινιστικό κίνημα αντιτάχθηκε σε αυτή τη λογική και άσκησε σφοδρή κριτική στην ψυχιατρική εκείνης της περιόδου. Παράλληλα, από το 1961 εμφανίστηκαν νέες κριτικές που άσκησαν επιρροή.
Εξάλλου, με αφορμή μια έρευνα του 1962, στην οποία δύο ψυχίατροι έδιναν στο 70% των περιπτώσεων διαφορετική διάγνωση, τέθηκε το ζήτημα του τι συνιστά και τι όχι ψυχική ασθένεια και οι ψυχίατροι αναγκάστηκαν να πάρουν θέση σε «προκλητικά» ζητήματα, με πιο φλέγον αυτό της ομοφυλοφιλίας. Έως τότε η ομοφυλοφιλία θεωρείτο ψυχική διαταραχή και περιλαμβανόταν στο Διαγνωστικό Εγχειρίδιο Ψυχιατρικών Διαταραχών (DSM). Τελικά το 1973 η ομοφυλοφιλία αφαιρέθηκε ως πάθηση από το Εγχειρίδιο της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Ένωσης.
Η βιολογία αντεπιτίθεται
Σήμερα, μετά την ολική επαναφορά της νευροεπιστήμης και της βιολογικής ψυχιατρικής, μια τάση που ξεκίνησε στη δεκαετία του 1980 με παράλληλη κάμψη της ψυχανάλυσης, ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων παίρνουν ένα ή περισσότερα ψυχοφάρμακα, καθώς οι ψυχικές νόσοι αποδίδονται κυρίως σε χημικές ανισορροπίες ουσιών (νευροδιαβιβαστών) στον εγκέφαλο. Τελικά, τόσο εκείνοι που ασχολούνται με την εύρεση βιολογικών παραγόντων, όσο και αυτοί που εστιάζουν σε περιβαλλοντικές-κοινωνικές παρεμβάσεις, οφείλουν να αντιμετωπίσουν με σεβασμό τα όρια της γνώσης στον τομέα της ψυχιατρικής και να συνεργαστούν, συμπληρώνοντας οι μεν τους δε, για να προσφέρουν την μέγιστη δυνατή βοήθεια σε όσους το έχουν ανάγκη.
Γράφει η Κατερίνα Μαλίτα
Πηγή: Διαδίκτυο
