Ο πρόσφατος σεισμός στη περιοχή μας άφησε πίσω του υλικές ζημιές και μόνο ευτυχώς. Όπως συνήθως παρηγορητικά λέμε ότι τα σπίτια γίνονται οι ανθρώπινη ζωή όμως…
Θύματα κυρίως ήταν σπίτια που η δόμηση τους έχει γίνει το περίπου 1900 ή ακόμη πιο παλιά. Ο Τύρναβος για ένα λόγο που προκαλεί το ενδιαφέρον των επισκεπτών ήταν η αρχιτεκτονική αυτών των κτιρίων .Σε πολλά από αυτά έως και την ημέρα του σεισμού ήταν κατοικήσιμα και στο μέτρου του δυνατού ανακαινισμένα. Σε ένα τέτοιο σπίτι γεννήθηκα, μεγάλωσα και μετά από ένα αρκετά μεγάλο διάστημα απουσίας ,25 χρόνια κοντά ,επέστρεψα μαζί με την οικογένεια και εγκαταστάθηκα στην πατρογονική εστία. Η ζωή κάνει κύκλους και γράφει για λογαριασμό του καθενός απίθανες ανατροπές, γι αυτό ποτέ μη λες ποτέ… Πέρασε ένας μήνας και κάτι από εκείνο το πρωί που 6,3 ρίχτερ ταρακούνησαν την γη. Ήταν εφιαλτικό, ο θόρυβος από πέτρες που έπεφταν με εκκωφαντικό θόρυβο, οι τοίχοι του σπιτιού λικνίζονταν στο ρυθμό του εγκέλαδου και απέτρεπαν οποιαδήποτε προσπάθεια μετακίνησης. Η συνέχεια λίγο πολύ γνωστή ,μετασεισμοί, απίστευτη γραφειοκρατία ,ολιγωρίες, έλλειψη ψυχραιμίας. Θα μπορούσα να το περιγράψω σαν ένα ταξίδι χωρίς πυξίδα… και μόνο όπλο τα αποθέματα υπομονής που έχει ο καθένας μας καβάτζο. Αυτά δεν είναι θέμα του παρόντος άρθρου ,θα αξιολογηθούν με το χρόνο…
Από τα χρόνια της τουρκοκρατίας ανάλογα με τη θέση που βρισκόταν, τους χώρους που είχαν και τον τύπο κατασκευής τους αντανακλούσαν το κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο των ιδιοκτητών τους.
Τα δομικά υλικά και ο κατασκευαστικός τρόπος ήταν τα πλιθιά και οι ξυλοδεσιές. Τα πλιθιά φτιαγμένα σε σχήμα ορθογώνιου από πηλό τα στέγνωναν στον ήλιο. Η τοιχοποιία από ξύλινο σκελετό και ωμές πλίνθους, ενισχυμένη με οριζόντιες ξυλοδεσιές και επιχρισμένη σε λίθινο θεμέλιο.
Πέτρινα ήταν τα θεμέλια και οι σκάλες συνήθως. Για να στηρίξουν την οικοδομή χρησιμοποιούσαν τσιατμάδες, γριντιές για την σκεπή και αστρέχες στο γείσο της στέγης. Τα κουφώματα και αυτά ξύλινα και την σκεπή την κάλυπταν με κεραμίδια που η κατασκευή τους γινόταν στα Τσουκαλάδικα. Τα σπίτια περιστοιχισμένα από μαντρότοιχο προς την αυλή και όχι προς το δρόμο έδειχνε την εσωστρέφεια των κατοίκων στοιχείο κατάλοιπο των οθωμανών.
Μια μεγάλη ξύλινη δίφυλλη πόρτα με κεραμοσκεπή ήταν αυτή που άνοιγε και έκλεινε σύμφωνα με τις επυθυμίες των ιδιοκτητών. Μέσα μεγάλες αυλές με δένδρα και και διάφορους βοηθητικούς χώρους. Αρχιτεκτονικά επηρεασμένα αρκετά από τους Οθωμανούς το Θεσσαλικό σπίτι είχε ορθωγώνιο σχήμα με τα δωμάτια στη σειρά ενώ στην απέναντι πλευρά υπήρχε το σκεπαστό χαγιάτι. Οι βασικοί χώροι ήταν οι οντάδες, το κατώι,το ανώι, το μπουντρούμι, το χαγιάτι, τομαγερρειό, ο χαλές, η αυλή.
Στο πέρασμα των χρόνων η αρχιτεκτονική και η δόμηση έχει στοιχεία εξέλιξης και κυρίως μετά την απελευθέρωση σε μια προσπάθεια οι κατοικίες χωρίς να χάσουν την πολιτισμικό ήτα τους να εκσυγχρονισθούν . Αυτό έγινε ορατό και στις ζημιές που επέφερε ο σεισμός στα νεοκλασικά του Τυρνάβου. Όπως είπαν και οι άνθρωποι του Υπουργείου που επιφορτίσθηκαν με το έργο της αυτοψίας τέτοια σπίτια και να θέλουμε να γκρεμίσουμε το απαγορεύει ο πολιτισμός και η κουλτούρα μας. Έρχομαι ξανά στο σήμερα και στο αύριο αυτών των σπιτιών και των οικογενειών που έμεναν ή μένουν σε ανάλογα σπίτια ,με αφορμή σχόλια που αβίαστα βγαίνουν από στόματα νεότερων ανθρώπων και μεγαλύτερων:
Ελα μωρέ σπίτια παλιά από το 1800,ή το άλλο χαμόσπιτα από λάσπη, και άλλα τέτοια που προσβάλλουν τους πληγέντες.. Σε αυτά τα σπίτια ήρθαν στη ζωή άνθρωποι που αγάπησες, σε αυτά τα σπίτια ανδρώθηκαν γενιές και γενιές, αποτέλεσαν συναισθηματικό σύμβολο για την οικογένεια με την ευρεία έννοια, επομένως τα λόγια μετρημένα και κυρίως σεβασμό δεν είναι θέμα κοινωνικού σχολιασμού…
Γράφει η Μαλίτα Κατερίνα
