Ξεχάστε για λίγο τα “Jumbo” και τα Bazaar κι ελάτε παρέα με τον Δημήτρη Γιαννουκάκη, ρεπόρτερ τότε των «Αθηναϊκών Νέων» στην πολύβουη χρονιά του 1932. Μπονάμάς ή μπουναμάς έτσι ονομάζουμε κατά αρχήν τα Πρωτοχρονιάτικά δώρα της νέας χρονιάς σε όλους μας. Στην εκπνοή του παλιού χρόνου και στον ερχομό του καινούργιου, όταν το ρολόι κτυπούσε δώδεκα, τα κουτιά με όμορφα περιτύλιγμα τοποθετημένα στη βάση του Χριστουγεννιάτικου δέντρου, άνοιγαν με ανυπομονησία από τα παιδιά. Ήταν τα δώρα που τους έφερνε ο Αη Βασίλης εάν ήταν καλά παιδιά… λες και υπάρχουν κακά παιδιά, κακοί μεγάλοι που συμπεριφέρονται σαν κακομαθημένα υπάρχουν, παιδιά όμως δεν νομίζω.
Την πρώτη μέρα του νέου χρόνου ο Μέγας Βασίλειος από την Καισάρεια η μεγάλη στιγμή της ημέρας τα δώρα των παιδιών. Στην Ευρώπη η ανταλλαγή δώρων γίνεται Χριστούγεννα στην ελληνική παράδοση την Πρωτοχρονιά. Στη Βασιλέως Γεωργίου Α’, ήταν έθιμο την περίοδο των εορτών, να εμφανίζονται μικρέμποροι που τοποθετούσαν από το πρωί καρότσια που πωλούσαν τους περιζήτητους μποναμάδες.
Με το πέρασμα των χρόνων η λέξη χρησιμοποιείται ευρέως, με την ίδια σημασία αλλά όχι μόνο την Πρωτοχρονιά. Οι μποναμάδες απλωμένοι στους πάγκους των πλανόδιων μικροπωλητών ήταν οι θησαυροί των παιδιών. Ξύλινα αεροπλανάκια, στρατιωτάκια, χριστουγεννιάτικα στολίδια, ροκάνες, σβούρες και πολλά άλλα καλούδια φτιαγμένα με πραγματικό μεράκι δημιουργίες όλα από την κατεργασία του ξύλου. Ο όρος “μποναμάς” προέρχεται από την Ιταλία και στα Ιταλικά είναι bona mano καλό χέρι δηλαδή. Ήταν δώρα που προσέφεραν ό ένας στον άλλο με προσωπική επαφή ,διά ζώσης, όπως συνηθίσαμε να το αποκαλούμε σήμερα. Πλέον η έκπληξη των δώρων της πρωτοχρονιάς έπαψε να υπάρχει. Οι γονείς με τους μικρούς κυρίους ή κυρίες επισκέπτονται μεγάλα πολυκαταστήματα όπου τα παιδιά επιλέγουν το δώρο απλά περιμένουν να το ανοίξουν το βράδυ της Πρωτοχρονιάς. Η μαγεία της έκπληξης χάθηκε καθώς και ή έννοια του ότι είμαστε ευχαριστημένοι με αυτό που μας προσφέρουν, ανεξαρτήτως κόστους, μάρκας, ή δημοφιλίας.
Προς το τέλος της δεκαετίας του ’30 που οι μποναμάδες είχαν την τιμητική τους, ξυλοπαίχνιδα άρχισαν να κατασκευάζουν και τα παιδιά ορισμένων νυχτερινών και τεχνικών – επαγγελματικών σχολών. Τα ξύλινα χριστουγεννιάτικα καραβάκια που περιφέρανε τότε όλοι οι πιτσιρικάδες από σπίτι σε σπίτι στα κάλαντα, ήταν δημιουργήματα των παιδιών της Παπαστράτειας σχολής, ενώ τα κορίτσια της Επαγγελματικής έφτιαχναν κεντήματα, κεριά, χειροποίητα στεφάνια. Τα ξύλινα καρότσια της Γεωργίου, τα καρότσια των μπουναμάδων ήταν στην ουσία οι πρόγονοι των σημερινών εορταστικών δωροεκθέσεων.
Ο μπουναμάς έχει συναισθηματική αξία. Είναι δείγμα ότι νοιάζεσαι για αυτόν που δεν μπορεί ή δεν έχει. Η οικονομική ευμάρεια μπορεί να σου προσφέρει πολλούς υλικούς μπουναμάδες, αλλά αυτό συνήθως είναι απλά μια συνήθεια καταναλωτισμού και επίδειξης όχι αναγκαιότητας.
Καλή Χρονιά…
