Ο Ιούνιος, ή Ιούνης, Θερστής , η Θιρστής στα σαρακατσάνικα, είναι ο έκτος μήνας του έτους ανήκει στην εποχή του Καλοκαιριού.
Ο Θερισμός στου κάμπου το λιοπύρι.
“Όταν πάλι το σαλιγκάρι ανεβαίνει από την γη στα δέντρα, ζητώντας προστασία από την ζέστη που φέρνουν οι Πλειάδες, τότε πια δεν είν’ άλλο καιρός να σκάβεις τα αμπέλια. Πρέπει τότε ν’ ακονίζεις τα δρεπάνια σου και τους υποταχτικούς σου να κεντρίζεις για δουλειά. Μην αποζητάς τους ίσκιους και τον πρωινό ύπνο, όταν φθάσει η ώρα για τον θερισμό, την εποχή που ο ήλιος ψήνει το δέρμα.
Τέτοιες στιγμές πρέπει να βιάζεσαι και να κουβαλάς τον καρπό στις αποθήκες, πιάνοντας χαράματα δουλειά, για να έχεις το βιός σου ασφαλισμένο. Γιατί με την αυγή φεύγει το ένα τρίτο της δουλειάς, με την αυγή πηγαίνει κανείς καλύτερα στον δρόμο, προκόβει και στο μεροκάματο, με την αυγή, που μόλις φανεί, βγάζει τόσους ανθρώπους ξαφνικά στους δρόμους και τόσα βόδια βάζει στο ζυγό”.
(Ησιόδον: Έργα και Ημέραι, στ. 571-581. Μετάφραση: Α. Ι. Γαβρίλη)
Έχει πολλές ονομασίες, από τις οποίες η πιο διαδεδομένη είναι «θεριστής» που προέρχεται από τον θερισμό των σιτηρών. Επίσης Πρωτόλης ή Πρωτογιούλης, δηλ. πρώτος μήνας και αρχή του καλοκαιριού, Αλυθτσατσής (Κάλυμνος), Ρινιαστής (Πάρος), Ορνιαστής (Άνδρος), Λιοτρόπης, Κερασάρης (Γρεβενά) & Κερασινός (Πόντος), γιατί τότε ωριμάζουν τα κεράσια.
Το όνομα του από την Θεά Ηρα που στα Λατινικά το όνομα τη; είναι Juno. H ελληνική λαογραφία πλούσια σε έθιμα του μήνα. Σε κάποια μέρη τα τελευταία στάχυα τα άφηναν αθέριστα ,ήταν τα γένια του Θεού και άλλοι τα ονόμαζαν γένια του νοικοκύρη. Σε άλλα μέρη τα τελευταία στάχυα τα έπλεκαν σε σχήμα σταυρού. Το όνομα αυτής της δέσμης σε σχήμα σταυρού ήταν χτένι ή ψαθί και το τοποθετούσαν στο εικονοστάσι του σπιτιού.Αλλοι έτριβαν και ανακάτευαν τους κόκκους του με τον καινούργιο σπόρο.
Το θερινό ηλιοστάσιο ανήκει στον Ιούνιο .Στις 24 του μήνα έχουμε την εορτή του γενεθλίου του Αγίου Ιωάννου του Πρόδρομου: «Τ’ Αϊ-Γιαννιού του Λαμπαδάρη», εξ ου και το όνομα που δίνεται στον Ιούνιο «Αϊ-γιαννίτης» ή «Αγιογιαννίτης».
Γράφει Μαλίτα Κατερίνα.
