1η ΔΕΘ, 1926 του Γιώργου Λυκίδη (Συλλογή Γ. Μέγα, Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης)
Από την υλοποίηση του οράματος του Νικόλαου Γερμανού, το 1926 και τους Σεπτέμβρηδες που όλοι περίμεναν για να συμμετάσχουν στη μεγάλη γιορτή και κάθε ελληνική οικογένεια κατέφθανε από κάθε γωνιά της χώρας για να επισκεφθεί την Έκθεση, έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι.
1926: Γίνεται η πρώτη Εκθεση Θεσσαλονίκης , στο πεδίο του Αρεως, στην περιοχή Στρατηγείο. Σε έναν χώρο 7.000 τ.μ., 600 εκθέτες και 100.000 επισκέπτες ήταν ο απολογισμός της πρώτης αυτής διοργάνωσης. Στο περίπτερο του ΦΙΞ η μπίρα κόστιζε 1 δραχμή το ποτήρι.
Την επόμενη χρονιά σημαδεύτηκε από την σύλληψη Βούλγαρων τρομοκρατών ,είχαν στόχο την Έκθεση το Κυβερνείο,το Στρατηγείο και αποθήκες πυρομαχικών.
Το 1927 με την ευκαιρία της Β’ ΔΕΘ ο Χρήστος Τσιγγιρίδης εισάγει έναν πομπό Siemens & Halske 400 Watt και ο Πρώτος Ραδιοφωνικός Σταθμός της Ελλάδας, των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης είναι πλέον γεγονός. Τον λειτουργεί μόνον κατά τη διάρκεια της ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο.
Ας σημειωθεί ότι το αντικείμενο ήταν άγνωστο τότε στην Ελλάδα. Οι μεγαφωνικές του εγκαταστάσεις και ειδικά τα μεγάφωνά του είχαν χαρακτηρισθεί ως “κλαπατσίμπαλα” και προκαλούσαν δέος και θαυμασμό. Πόσο μάλλον ο ένας και μοναδικός ραδιοφωνικός δέκτης που στήθηκε απ’ αυτόν στην πλατεία της Έκθεσης.
Τα μεγάφωνά του διαφήμιζαν τους εκθέτες και έπαιζαν μουσική. Ο όρος μεγάφωνο ήταν τότε αδόκιμος. Έτσι, μετάφρασε τον Αγγλικό όρο Loudspeaker στην κυριολεξία, που είναι “ΜΕΓΑΣ ΛΕΚΤΗΣ”
Το 1928 για πρώτη φορά Πρωθυπουργός της Ελλάδας σε μια στάση από το ταξίδι του στο Βελιγράδι, επισκέφτηκε την Έκθεση, σε ένα δε περίπτερο ταπητουργίας του έκαναν δώρο ένα χαλί.
Η έκθεση αλλάζει ημερομηνίες (30/9-16/10) λόγω επιδημίας δάγκειου πυρετού.
Στη νέα δεκαετία το 1930 οι εκθέτες αυξάνονται, η Ελληνική Εταιρία Εναερίων Συγκοινωνιών ΑΕ επ’ ευκαιρία της ΔΕΘ προγραμμάτισε αεροπορική σύνδεση δύο φορές την ημέρα από Αθήνα προς Θεσσαλονίκη.
Ένα εντυπωσιακό για την εποχή λούνα παρκ στήθηκε στις εγκαταστάσεις της ΔΕΘ που φιλοξενούσε τον Γύρο του Θανάτου.
Σε αυτή τη δεκαετία που οικονομική διεθνής κρίση άλλαξε τα δεδομένα ,οι διοργανωτές της ΔΕΘ θεσπίζουν την λαϊκή μέρα με εισιτήριο 5δρχ.Τότε διαφημίζεται και λαχείο κάτι ανάλογο με το σημερινό ξυστό.
Το 1935: Ο ιδρυτής της ΔΕΘ, Ν. Γερμανός απεβίωσε τον Ιανουάριο της ίδιας χρονιάς. Τέσσερις ώρες πριν τον θάνατό του από καρδιακή προσβολή, είχε εξασφαλίσει από την κυβέρνηση νέους χώρους για την επέκταση της ΔΕΘ. Σ. “Η μοτοσικλέτα του θανάτου” αποτελεί ακόμη μία ατραξιόν της Έκθεσης..
5η ΔΕΘ, 1930, Αρχείο ΔΕΘ
Το 1936: Για πρώτη φορά την έκθεση εγκαινιάζει ο διάδοχος Παύλος, με τη συνοδεία του από μηνός ανακηρυχθέντα δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά. Άλλη μιά ατραξιόν ήρθε να προτεθεί στις προηγούμενες το “φλεγόμενο αερόστατο”.
1938: Στην Έκθεση ανάμεσα στις σημαίες στην πύλη της κυματίζει και εκείνη με τη σβάστικα. Το υπερθέαμα της διοργάνωσης ακούει στο όνομα ο “άνθρωπος κανόνι”. Το 1940 είναι η τελευταία έκθεση πριν το πόλεμο και η πρώτη στις νέες εγκαταστάσεις και κρατά 1 μήνα (22/9-22/10).
Την περίοδο της Κατοχής 1941-1950 οι Γερμανοί χρησιμοποιούν τα περίπτερα σαν αποθήκες, ενώ πριν αποχωρήσουν από τη Θεσσαλονίκη ανατινάζουν τα κτίρια της ΔΕΘ. Η έκθεση για την δεκαετία αυτή δεν πραγματοποιείται .
Ο πρωθυπουργός Νικόλαος Πλαστήρας το 1951 ανακοίνωσε την επαναλειτουργία της ΔΕΘ . Για την διοργάνωσή της διατέθηκαν 5 δις δρχ από τις Αμερικανικές Πιστώσεις και άλλο 1 δις για την διαφήμισή της.
Κοσμοσυρροή, ατέλειωτες ουρες στα ταμεία μάλιστα το 1953 οι εισπράξεις της πρώτης μέρας διατέθηκαν υπέρ των σεισμόπληκτων σε Ζάκυνθο και Κεφαλλονιά. Ασφαλτοστρώνονται οι εγκαταστάσεις, κατασκευάζονται νέες πύλες και τοποθετείται Λούνα Παρκ στη δυτική πλευρά. .
1954: Ο ιπτάμενος Ολλανδός κόβει την ανάσα και το Αμερικανικό περίπτερο παρουσιάζει το πρώτο κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης, αφήνοντας άφωνους τους επισκέπτες που βλέπουν για πρώτη φορά τον εαυτό τους στο γυαλί. Το μεγαλύτερο περίπτερο είναι αυτό της ΕΣΣΔ (3.000 τ.μ) που συμμετέχει πρώτη φορά μεταπολεμικά και τοποθετεί στην είσοδο του περιπτέρου τεράστια επίχρυσα σφυροδρέπανα. Οι επισκέπτες καταμετρούνται για πρώτη φορά με μηχάνημα.
Το 1956 κατεδαφίζεται η κυκλική είσοδος για την επέκταση της ΔΕΘ και ανεγείρεται νέα . Τοποθετείται σιδηροδρομικός συρμός χωρητικότητας 40 ατόμων που κάνει τον γύρο της έκθεσης. Ο Δημήτρης Βακόνδιος, υπάλληλος της εταιρείας καφέ “Δρίτσα”, δημιούργησε τον πρώτο καφέ φραπέ. Η 25η ΔΕΘ δεν έχει πια τα περίπτερα Α’, Β’ και Εθνικής Παραγωγής, που έχουν γκρεμιστεί για να χτιστεί στη θέση τους το «Αλεξάνδρειο Μέλαθρον». Εκείνες τις μέρες στην Έκθεση μπορούσε κανείς να συναντήσει «ιερά τέρατα» της ελληνικής τέχνης, όπως ο Στρατής Μυριβήλης, η Κατίνα Παξινού, η Τζένη Καρέζη, ο Δημήτρης Χορν και η Αλική Βουγιουκλάκη. 1961: Η κατασκευή του Παλαί Ντε Σπορ δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη. Την έκθεση επισκέπτεται ο Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Λίντον Τζόνσον.
1963: Φωτιά στο περίπτερο της Πειραϊκής Πατραϊκής, λόγω βραχυκυκλώματος σε ηλεκτρικά καλώδια. Μεγάλη ατραξιόν οι Λευκοί Δαίμονες, ακροβάτες με ποδήλατα. 1964: Η Μις Κόσμος Κορίνα Τσοπέη, μαζί με τη Μις ΗΠΑ, Μπόμπι Τζόνσον, «καίνε» καρδιές στους χώρους της ΔΕΘ ενώ η Ελένη Ανουσάκη εμφανίζεται με τόσο προκλητικό ντεκολτέ, ώστε αστυνομικοί προσπαθούν να την εμποδίσουν να εισέλθει στο κτίριο διοίκησης για το Φεστιβάλ Κινηματογράφου.
1965: Χρονιά ορόσημο στην παρουσία του αυτοκινήτου στη ΔΕΘ, αφού διοργανώνεται για πρώτη φορά το Ράλλυ ΔΕΘ, στο οποίο νικητής είναι ένα Mini Cooper S. 1966: Νέος θεσμός στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου ΔΕΘ, που πραγματοποιείται στην ΕΜΣ, η Μις Φεστιβάλ. Πρώτη νικήτρια η Βέρα Κρούσκα. Συλλαμβάνεται, για προσβολή της δημοσίας αιδούς. άντρας με γυναικεία περιβολή που περιφέρεται στην έκθεση.
31η ΔΕΘ, 1966, Αρχείο ΔΕΘ
1967: Δικτατορία Παπαδόπουλου από τον Απρίλη. Για πρώτη φορά υπάρχει συμμετοχή, με περίπτερο, των Ενόπλων Δυνάμεων. 1968: Μεγάλη ατραξιόν, ο Γολιάθ, μια φάλαινα μήκους 22 μέτρων και βάρους 69 τόνων που παρουσιάζεται στο Λούνα Παρκ. Συναυλία των Τζόνι Χαλιντέι και Σιλβί Βαρτάν. Στο Παλαί ντε Σπορ γίνεται η εκλογή της Μις Πλαζ Ελλάδος
1968. 1969: Στη διάρκεια των εγκαινίων γίνεται ρίψη πυροτεχνημάτων από την εξέδρα του Λευκού Πύργου, η οποία και καθιερώνεται.. Σε εξέλιξη βρίσκεται η κατασκευή του Πύργου του ΟΤΕ. Λειτουργούν οι χώροι στην επέκταση της ΔΕΘ με την ένταξη της γης του συνοικισμού Αγία Φωτεινή. Το Λούνα Παρκ τοποθετείται εκεί.
1970: Για πρώτη φορά οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν τον Πύργο του ΟΤΕ ολοκληρωμένο, ενώ πολλά μεγάλα ονόματα της εγχώριας και διεθνούς μουσικής σκηνής συναρπάζουν τους επισκέπτες με τις συναυλίες τους: Ολύμπιανς, Αλ Μπάνο, Ρομίνα Πάουερ, Άιντολς… Στο αμερικανικό περίπτερο υπάρχει εκτίθεται σεληνιακό πέτρωμα που συνέλεξε το Απόλλων 11.
1971: Την ημέρα των εγκαινίων της 36ης ΔΕΘ, στην θάλασσα της Αδριατικής κάηκε το μεγαλύτερο Ελληνικό φέριμποτ, το ΕΛΕΑΝΑ με δεκάδες νεκρούς. Στη διάρκεια της έκθεσης φτάνει η είδηση του θανάτου του σοβιετικού προέδρου Χρουστσόφ.
1972: Μεσίστιες οι σημαίες του Ισραήλ και της Γερμανίας μετά την τρομοκρατική ενέργεια κατά των 11 ομήρων στους Ολυμπιακούς αγώνες στο Μόναχο. Διοργανώνεται διαβαλκανικός αγώνας βάδην ταχυδρομικών διανομέων από τα ΕΛΤΑ, στις παράλληλες εκδηλώσεις.
1973: Η ΔΕΘ στρέφεται στη διοργάνωση κλαδικών εκθέσεων ξεκινώντας από τη 1η Έκθεση Γούνας τον Μάρτιο του 73. Μεγάλος αριθμός κουρέων και κομμωτών συμμετέχει στο Φεστιβάλ Κομμώσεων που διοργανώνεται στο Παλέ Ντε Σπορ.
1974: Το περίπτερο της Κύπρου αποτέλεί χώρο προσκυνήματος για τους επισκέπτες, λόγω της εισβολής, ενώ διοργανώνεται καλλιτεχνική εκδήλωση στο Παλέ υπέρ των θυμάτων. Κατά τη διάρκειά της Έκθεσης τοποθετείται το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Παραλία. Δυο μέρες μετά τα εγκαίνια της ΔΕΘ ιδρύεται το ΠΑΣΟΚ.
1975: Η διάρκεια της Έκθεσης που κλείνει 50 χρόνια ιστορίας (40 διοργανώσεις) περιορίζεται σε δυο από τρεις εβδομάδες (31/8-14/9). 39 πολεμικά πλοία δένουν στο λιμάνι.
1976:Πεθαίνει ο Μάο Τσε Τουνγκ κατά την διάρκεια της έκθεσης και ακυρώνονται οι πολυαναμενόμενες παραστάσεις των κινέζικων μπαλέτων στο Παλέ.Το σχόλιο του Κωνσταντίνου Καραμανλή που εγκαινιάζει για 10η χρονιά την έκθεση στο βιβλίο εντυπώσεων είναι: «Καλή, μπορεί να γίνει και καλύτερη».
1977: Στην τελική βραδιά του Φεστιβάλ Τραγουδιού ανακοινώνεται ο θάνατος της Μαρίας Κάλλας και τηρείται ενός λεπτού σιγή.
1978: Η Έκθεση καταφέρνει να ανοίξει κανονικά επισκευάζονατας σε χρόνο ρεκόρ τις ζημιές από τον πρόσφατο μεγάλο σεισμό. Το φεστιβάλ τραγουδιού λόγω των ζημιών που έχει προκαλέσει ο σεισμός στο Παλέ, φιλοξενείται στο Ράδιο Σίτυ. Με επιθυμία του Κων. Καραμανλή δεν πραγματοποιείται λαϊκή υποδοχή κατά την άφιξη του.
1979: Για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ τραγουδιού εφαρμόστηκαν φωτιστικά εφέ στο σκηνικό του Παλέ.
1980: Στη διάρκεια της ΔΕΘ, στην Τουρκία γίνεται πραξικόπημα και μετά τη σύλληψη των Ντεμιρέλ και Ετσεβίτ αναλαμβάνει αρχηγός της Χούντας ο στρατηγός Κενάν Εβρέν. Το γεγονός της έκθεσης είναι η συναυλία του Ίαν Γκίλαν των Deep Purple στο Παλέ.
1981: Μεγάλη απεργία στο Λιμάνι δημιουργεί προβλήματα στην εισαγωγή των εκθεμάτων. Το 20ο Φεστιβάλ Τραγουδιού διεξάγεται στο κτίριο της ΕΜΣ.
1982: Το φεστιβάλ τραγουδιού επιστρέφει στο Παλέ αλλά δεν έχει νικητή αφού η επιτροπή κρίνει άξια να διαγωνιστούν μόνο 7 από τα 243 τραγούδια που υποβλήθηκαν και κανένα άξιο βραβείου.
1983: Δυο χώρες που συμμετέχουν στην ΔΕΘ βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση. Η Περσία (Ιράν) και το Ιράκ.
1984: Κατασκευάζεται παγοδρόμιο εντός της ΔΕΘ. Ο Ανδρέας Παπανδρέου στη συνέντευξη τύπου χαρακτηρίζει τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη που αναλαμβάνει την ημέρα των εγκαινίων της ΔΕΘ την αρχηγία της Νέας Δημοκρατίας, «Εφιάλτη».
1985: 50 χρόνια διοργανώσεις και 2300 από την ίδρυση της πόλης. Διοργανώνεται φεστιβάλ παιδικού τραγουδιού, το Παιδοβίζιον.
1986: Ο πρωθυπουργός εγκαινιάζει φωτογραφική έκθεση με θέμα την Ειρήνη και δεκάδες λευκά περιστέρια αφήνονται ελεύθερα κατά την αποχώρησή του.
1987: Στα εγκαίνια ειδικοί προβολείς μεγάλης ισχύος σχηματίζουν πάνω από το εκθεσιακό κέντρο φωτεινό θόλο 5.000 τ.μ.
41η ΔΕΘ, 1976, Αρχείο ΔΕΘ
1988: Η διάρκεια της Έκθεσης μειώνεται σε 10 μέρες. Με τη μείωση φτάνει στα χρονικά όρια των μεγάλων ευρωπαϊκών εκθέσεων με ενίσχυση του εμπορικού και εξαγωγικού χαρακτήρα της.
1989: Τσακώνονται ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων και ο εκπρόσωπος του Πατριάρχη Μητροπολίτη Βαρθολομαίου για το ποιος θα διαβάσει μήυνμα στα εγκάνια έξω απ΄το Παλέ Ντε Σπορ. Χρειάζεται η παρέμβαση των Υπουργών για να μην αγριέψουν τα πράγματα και τελικά ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης αποχωρεί οργισμένος για να μην παραστεί ούτε στο επίσημο δείπνο των Εγκανίων.
1990: Γίνεται προσπάθεια αναβάθμισης του Φεστιβάλ Τραγουδιού με την επανένταξή του χρονικά στη διάρκεια της εκθεσης, την επάνοδο του Άλκη Στέα και την θέσπιση χρηματικού βραβείου ύψους 1.200.000.
1991: Ελαφριά σεισμική δόνηση αναστατώνει την πρώτη βραδιά του Φεστιβάλ τραγουδιού στο Παλέ, αλλά η συμπαρουσιάστρια του Άλκη Στέα, Ζωή Λάσκαρη, αποτρέπει τον πανικό με χιούμορ.Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ανακοινώνει από το βήμα της ΔΕΘ χρόνια λιτότητας.
1992: Γίνεται επίσημη τελετή θεμελίωσης του Συνεδριακού Κέντρου Ι. Βελλίδης από τον Κ. Μητσοτάκη. Ματαιώνεται μεγάλο εργατικό συλλαλητήριο και τα 57 λεωφορεία που έρχονται από Αθήνα για να συμμετέχουν συναντούν μπλόκο στο 478χλμ και επιστρέφουν στην πρωτεύουσα. Λειτουργούν στην Θεσσαλονίκη τα 50 πρώτα καρτοτηλέφωνα στο Πανελληνιο, τα 30 εξ αυτών στην ΔΕΘ.
1993: Η Helexpo-ΔΕΘ με το Ν.2084 της 7ης Οκτωβρίου καθιερώνεται ως ο Επίσημος Εθνικός Εκθεσιακός Φορέας της χώρας.
1994: Η 59η ΔΕΘ γίνεται τόπος υπογραφής μίας πολύ σημαντικής συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας, με την οποία οι δύο χώρες εκδήλωσαν την πρόθεση τους για την κατασκευή του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη. Τα εγκαίνια γίνονται στο νέο Βελλίδειο από τον Ανδρέα Παπανδρέου που δηλώνει ότι αισθάνεται Θεσσαλονικιός.
1995: Ο λόγος του Ανδρέα Παπανδρέου γίνεται αιτία της παραίτησης του Υπουργού Βιομηχανίας και Εμπορίου Κ. Σημίτη την επομένη των εγκανίων. Διαδηλώσεις από απολυμένους των Πλαστικών Καβάλας, αλλά και αδιόριστους εκπαιδευτικούς έξω από την ΔΕΘ.
1996: Χρονιά θανάτου του Ανδρέα. Ο Σημίτης εγκαινιάζει την ΔΕΘ ως ο νέος πρωθυπουργός. Έξω διαμαρτύρονται οι απολυμένοι της GOODYEAR.
1997: H Θεσσαλονίκη είναι Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης και η Helexpo-ΔΕΘ, σε συνεργασία με τον αρμόδιο Οργανισμό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, οργανώνουν την έκθεση των “Θησαυρών του Αγίου Όρους”. Ολοκληρώνεται η εγκατάσταση του Μακεδονικού Μουσείου εντός της ΔΕΘ.
1998: Εισάγεται ο θεσμός της τιμώμενης χώρας με πρώτη την Κίνα. Ευαισθητοποιημένη η διοίκηση από το δράμα που ζούσαν 220 εκ. πλημμυροπαθείς, προσφέρει 500.000 δρχ. για συμβολική βοήθεια.
1999: Διασπάται η εταιρεία, “Helexpo-ΔΕΘ”, που είχε ιδρυθεί το 1977, σε δύο νέα εταιρικά σχήματα, τη “ΔΕΘ ΑΕ” και την “Ελληνικές Εκθέσεις-HELEXPO ΑΕ”, μία πρωτοβουλία, η οποία εκ του αποτελέσματος αποδείχθηκε πως δημιούργησε πολλά και μεγάλα προβλήματα για τον εθνικό εκθεσιακό φορέα.
Πηγή Αρχείο ΔΕΘ
